logo 1
Contactgroep Auto- en Motorrijwiel Historie

Kaiser-Frazer: Nekaf / Nederlandse Kaiser Frazer Fabriek, Rotterdam

Briefhoofd-Nekaf



De Amerikaan Henry J. Kaiser was in de oorlog rijk geworden door op zijn scheepswerf de beroemde Liberty schepen in serie te bouwen. Na de oorlog wilde hij auto’s gaan bouwen. Hij nam daarvoor een fabriek in Willow Run (Michigan) over. In deze fabriekshallen had Ford in de oorlog B24 Liberator bommenwerpers gebouwd. Omdat hij zelf geen ervaring had in de automobielindustrie zocht hij een partner die hij vond in de figuur van Jozef Frazer. Deze was directeur van de Graham fabriek die in 1941 ter ziele gegaan was. Ze startte de productie van Kaiser en Frazer modellen in 1946 en ze kwamen daarmee met de eerste geheel nieuwe Amerikaanse modellen van na de oorlog.

Vanwege de dollar schaarste was exporteren naar Europa niet eenvoudig. Daarom ging Kaiser op zoek naar een geschikte plaats om zijn auto’s in Europa te assembleren. De pas opgerichte Benelux was het meest geschikt en met steun van de Nederlandse overheid kwam hij in Rotterdam terecht. In een halfjaar tijd werd aan de Sluisjesdijk een nieuwe hal gebouwd en op 21 februari 1949 rolde de eerste Nederlandse Kaiser de fabriek uit. De fabriek heette Nederlandse Kaiser Automobiel Fabriek en werd een begrip onder de naam NEKAF. Het was een zelfstandig bedrijf en kon daarom ook andere merken assembleren. Al spoedig kwam er een nieuwe klant namelijk Simca. In februari 1950 werd begonnen met de assemblage van de Simca 8-1200. Naast de grote modellen van Kaiser kwam er een kleiner model bij, de Henry J. Deze werd van af 1951 ook aan de Sluisjesdijk geassembleerd.

Een derde nieuwe klant was Hillman en vanaf eind 1953 tot en met 1957 werden er 1914 Hillman Minx en 258 Hillman Husky bestelwagens geassembleerd.

Intussen was Willys door Kaiser overgenomen en vanaf 1954 tot 1957 werden er ook 576 Willys Aero geassembleerd. Bovendien plaatste het Nederlandse Leger een bestelling van 5674 stuks op de Jeep M38A1, die bij iedere dienstplichtige bekend stond als de NEKAF.

De Kaiser fabriek was inmiddels failliet gegaan en Chrysler nam de hele zaak over, daarmee werd NEKAF nu Chrysler International S.A.

Naast Simca werden er nu compact cars van Chrysler zoals de Plymouth Vaillant en de Dodge Dart geassembleerd. Nog één ander merk werd een tijdje aan de Sluisjesdijk geassembleerd, namelijk Saab. In 1962 en 1963 werden er 570 stuks Saab 96 gebouwd. Eind zestiger jaren begon het af te lopen van wegen de ontwikkelingen in de EEG. Er was nog een opleving tussen 1969 en 1971 door de Simca 1200S. Wegens capaciteit problemen bij Simca zelf, werden de bij Bertone gebouwde carrosserieën aan de Sluisjesdijk afgebouwd. In 1971 werd de zaak geliquideerd.

(Tekst Ed Beekman)

Hieronder een aantal foto's van de fabriek en de assemblage, juli 1949:
Kaiser Fraser 1949 07 1

Kaiser Fraser 1949 07 2

Kaiser Fraser 1949 07 3

Kaiser Fraser 1949 07 4

Kaiser Fraser 1949 07 5

Kasier Fraser 1949 07 6

kaiser rotterdam 1949 1advertentie 1949

kaiser rotterdam 1949 2advertentie 1949

Artikel uit 'Bedrijfsvervoer' d.d. 30 juli 1949:
Kaiser-Frazer in Rotterdam
Hoewel de Kaiser-Frazer-fabriek te Rotterdam nog niet officieel in gebruik is genomen, heeft de Nederlandse pers kortgeleden de gelegenheid gekregen om dit bedrijf, dat eigenlijk reeds in volle werking is, te bezichtigen. En wij moeten zeggen, dat wij in onze verwachtingen niet teleurgesteld zijn.
Speciaal de technische outillage was zeer modern. Zij is in haar geheel uit Amerika gekomen, blijkbaar als “bijdrage” van de moederfabriek aan de Nederlandse Kaiser-Frazer-bedrijven.
De wijze, waarop de metalen chassis in elkaar gelast worden, is zeer interessant en toont tot welk een graad van perfectie de massafabricage in de V. S. gevorderd is.
De beweging der automobielen zelf door het bedrijf heen echter was minder modern. Dit gebeurde namelijk bijna geheel met de hand. Op dit ogenblik worden door de Kaiser- Frazer-fabrieken te Rotterdam per dag 10 wagens afgeleverd, wat in de toekomst nog opgevoerd kan worden tot 20 wagens per dag.
In de fabriek werken circa 250 Nederlandse arbeiders, welke langzamerhand geschoold worden in deze voor hen nog altijd betrekkelijk nieuwe fabricageprocessen.
De wijze van opbouw loopt min of meer parallel met die in de moederfabriek te Willowrun. Met dit verschil, dat die onderdelen, welke door de Nederlandse industrie geleverd kunnen worden, van Nederlandse origine zijn, waarbij wij in het bijzonder noemen onderdelen van de bekleding, veren uit de zittingen, al het glas, koplampen enzovoort. Een lijst, welke ongetwijfeld nog in de toekomst zal worden aangevuld.
Kaiser-Frazer heeft een betrekkelijk rumoerige en avontuurlijke jeugd achter zich. Door toevallige omstandigheden was ik in Willowrun aanwezig bij het gereedkomen van het allereerste tiental geproduceerde wagens. Hoewel op dat ogenblik de financiële positie van Kaiser-Frazer zeer wankel was, heeft nooit iemand, die de Amerikaanse mentaliteit kent, getwijfeld aan althans het volledige financiële succes van Kaiser-Frazer, omdat de Amerikaan nu eenmaal graag een gokje waagt en vooral wanneer hij dit gokje wagen kan op een zo zekere winnaar als Henry Kaiser. Dat het product, dat door Kaiser- Frazer ten slotte op de markt gebracht werd, ook een winner is, is nu wel zo langzamerhand bewezen. Ongetwijfeld hebben velen klachten geuit, ongetwijfeld heeft iedereen klachten gehoord. Praktisch al deze klachten zijn terug te voeren op moeilijkheden in het naleveren van onderdelen.
Maar het gevaarlijke in dergelijke omstandigheden is, dat bij het verder vertellen zo'n klacht vaak een algemeen karakter gaat aannemen, zoals: “de motor is goed, maar de carrosserie is bar slecht", of: “de carrosserie is goed, maar de motor lijkt naar niets".
Uit het tegenover elkaar stellen van deze beide klachten blijkt wel de absurditeit hiervan. Een absurditeit, die voor de journalisten, die de Kaiser-Frazer-fabrieken in Rotterdam gezien hebben, wel zeer duidelijk geworden zal zijn, nadat zij de zorgvuldige manier gezien hebben waarop chassis en body in elkaar gezet worden en met eigen ogen hebben gezien dat de motor er een is van de wereldberoemde Continental- fabrieken.
Kaiser 1949 07 30 Bedrvervoer 1Afb. I Een doorkijk door de infrarode droog- installaties, waarin gelakte onderdelen in korte tijd gedroogd worden. De goederen schuiven langzaam door deze droogruimte heen, waarbinnen een temperatuur van omstreeks 175° C. heerst.

Kaiser 1949 07 30 Bedrvervoer 2Afb. II Geeft een overzicht van de constructiewerkzaamheden aan het chassis, waarbij men vooral duidelijk ziet uitkomen de laswerkzaamheden.

Kaiser 1949 07 30 Bedrvervoer 3Afb. III. Hier ziet men de hele gereedgekomen wagen van de assembly line afkomen.

Kaiser 1949 helsinkiGeassembleerde Kaisers in 1949 op weg naar Helsinki, Finland

kaiser 1950 09 nekafadvertentie september 1950

kaiser rotterdam 1951advertentie 1951 voor de Kaiser-Frazer Rotterdam De-Luxe

kaiser 1951 04 nekafadvertentie april 1951

Kaiser 19510512 nekafadvertentie mei 1951

kaiser henry j 19510512 nekafadvertentie mei 1951

kaiser 19520308 nekafadvertentie maart 1952

Kaiser 19530509 nekafadvertentie mei 1953

kaiser 19530718 nekafadvertentie juli 1953

Kaiser 1953 nekafadvertentie 1953

kaiser henry j nekaf

Artikel in 'Autokampioen':
Ned. Kaiser-Frazer gaat inkrimpen
Mochten wij tot de conclusie komen, dat ons assemblagebedrijf de grondreden van zijn bestaan in de Euromarkt zal verliezen, dan zullen wij niet aarzelen aandeelhouders tijdig een voorstel tot liquidatie van onze N.V. te doen, aldus de raad van commissarissen in haar pre-advies bij het verslag 1957 der Nederlandse Kaiser-Frazer Fabrieken. Opgericht 30 Aug. 1948). Het bestuur acht het niet verantwoord de aan de N.V toevertrouwde middelen te besteden aan een nutteloze verlenging van haar bestaan. De exploitatiewinst over 1957 is gedaald tot ƒ 2,43 -(v.j. / 3/1°) miljoen. De omzetten in het binnen- en in het buitenland vertoonden een vermindering. De assemblage en verkoop van Simca auto's bleven in 1957 iets achter bij 1956. De resultaten van de eerste helft van 1958 zijn bevredigend. De directie verwacht evenwel geen vervolgorder voor de levering van Willys Jeeps van het ministerie van oorlog. Bovendien moet ernstig rekening worden gehouden met de waarschijnlijkheid, dat voor een lonende assemblage van de Simca personenauto's in de toekomst geen redelijke financiële basis voor beide partijen te vinden zal zijn. Deze factoren hebben geleid tot het besluit het bedrijf in te krimpen, zowel wat betreft de personeelsbezetting als ook in andere opzichten. In de komende vergadering zal dan ook worden voorgesteld 50% van het nominale bedrag der aandelen terug te betalen.

Artikel in 'Autokampioen':
Kaiser-Frazer liquideert
Het bestuur van de Nederlandse Kaiser-Frazer Fabrieken in Rotterdam heeft besloten tot liquidatie van het bedrijf over te gaan. Een overeenkomst voor verdere assemblage is niet bereikt. Aan een op 26 September te houden buitengewone vergadering van aandeelhouders zal de liquidatie van het bedrijf worden voorgesteld. Wel zal de import van complete Simca's blijven gehandhaafd. 

Aantallen geassembleerde auto’s door Nekaf
1952 totaal Nekaf: 1.794
Henry J 883
Kaiser 239

1953 totaal Nekaf: 2.253
Henry J 755
Kaiser 408

1954 totaal Nekaf: 3.232
Henry J 78
Kaiser 144

1955 totaal Nekaf: 3.289
Kaiser 30

Bronnen:
Centraal Bureau voor de Statistiek, Nederland. Overzicht van in Nederland ingevoerde, geassembleerde en gefabriceerde nieuwe motorvoertuigen, 1952 - 1971.
Motor Vehicle Manufacturers Association of the U.S. World auto market data, 1965 - 1998.